Lekarz medycyny pracy jest swego rodzaju orzecznikiem, decydującym o predyspozycji pracowników na określonym stanowisku, uwzględniając warunki, w jakich wykonuje pracę, oraz szkodliwość niektórych czynników na zdrowie. Medycyna pracy obejmuje zasięgiem wszystkie badania, oraz ochronę pracowników narażonych na utratę zdrowia. Początki powstania sięgają przełomu XIX/XX wieku, w którym zaczęły działać pierwsze przychodnie i poradnie.
Medycyna pracy zajmuje się wpływem środowiska pracy na pracownika, profilaktyką, diagnozą i leczeniem chorób zawodowych.
Pracodawca związany umową z placówką medyczną musi zagwarantować badania profilaktyczne nowo zatrudnionym pracownikom, oraz kontrolne i okresowe zatwierdzające zdolność do pracy.
W przypadku ciągłego kontaktu z ludźmi i artykułami spożywczymi pracownik zobowiązany jest do przeprowadzania badań sanitarno-epidemiologicznych wykonywanych przez lekarza medycyny pracy.
Specjalistyczna poradnia medycyny pracy wyposażona w profesjonalne gabinety ukierunkowane na badania np.: płetwonurków.
Specjalistyczna poradnia medycyny pracy zawodowej wyposażona w profesjonalne gabinety ukierunkowana jest na badania:
kierowców,
uczniów, przygotowujących się do praktycznej nauki zawodu,
jak również marynarzy,
nurków,
płetwonurków
oraz rybaków.
Lekarz medycyny pracy odpowiedzialny jest zatem, za badania pracowników przed zatrudnieniem, po zmianie stanowiska, po powrocie do pracy z 30 dniowego zwolnienia lekarskiego, raportuje i monitoruje zaświadczenia, udziela informacji na temat refundacji, jest czynnym uczestnikiem w komisjach BHP. Najbardziej popularne są poradnie medycyny pracy użytku publicznego, jednak coraz częściej przychodnia prywatna podpisuje umowę z konkretną firmą, dla której oferuje świadczenia. Alternatywa jest praktycznym rozwiązaniem dla pracodawców zatrudniających dużą liczbę pracowników.
Początki powstania medycyny pracy sięgają 1929 roku, w którym w Londynie w trakcie trwania konsultacji Międzynarodowego Komitetu ds. Chorób Zawodowych i Higieny Pracy pojęcie pojawiło się po raz pierwszy. W Polsce za początek ochrony zdrowia pracowników uważa się datę 07.02.1953 roku, w której to Minister Zdrowia rozporządził powyższą ustawę. Organizatorem i dyrektorem był lek. Medycyny Henryk Goździk obejmujący stanowisko do momentu śmierci. Jego praca uwieczniona została tablicą pamiątkową ufundowaną przez Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy.
Początki powstania związane są z latami 50-tymi, pomimo, że nauki kształtowały się już na przełomie XIX/XX wieku. Ochrona zdrowia ludzi pracujących uformowała się, dzięki Międzynarodowej Organizacji Pracy. Za pionierów polskiej strefy medycyny pracy uważa się B. Nowakowskiego i E. Palucha. Od tamtego czasu zakres działań spowodował spadek abstynencji chorobowej w zakładach pracy, a wydajność pracy lekarskiej znacznie się polepszyła.
Współczesna poradnia medycyny pracy gwarantuje opiekę medyczną wszystkim pracownikom, bez względu na rodzaj wykonywanego zawodu. Jeżeli osoba zatrudniona w firmie posiada aktualną książeczkę z badaniami lekarskimi, do przychodni udać się musi jedynie po 30 dniowym okresie chorobowym.
Do lekarza medycyny pracy każda osoba nowo zatrudniona musi zgłosić się w celu przeprowadzenia badań wstępnych. Większość placówek oferuje usługi stomatologiczne i okulistyczne, udziela porad z zakresu refundacji na okulary itp. Zarówno przyszły kierowca, uczeń, jak i osoba ubiegająca się o pozwolenie na broń powinna udać się do lekarza medycyny pracy. Badania kierowców obejmują m.in. psychotesty, badanie okulistyczne i zatwierdzenie zdolności do jazdy. Medycyna pracy dba o dobro pracowników narażonych na szkodliwe czynniki zewnętrzne mogące jednoznacznie odbijać się na zdrowiu. Stanowiska, na których hałas, środki chemiczne, monitory i praca na wysokości odzwierciedla się na zdrowiu muszą być objęte opieką i kontrolą lekarską określoną przepisami prawa.